Podstawy ziołolecznictwa w ajurwedzie

Zioła zajmują bardzo istotne miejsce wśród ajurwedyjskich środków leczniczych. Jak piszą David Frawley oraz Vasant Lad w książce „Joga ziół”, ich głównym działaniem jest pobudzanie „funkcjonowania poszczególnych organów”. Dzięki temu mogą działać oczyszczająco i odżywiająco na organizm, redukować nadmiary i uzupełnia niedobory określonych właściwości.

Smak i energia ziół

Podobnie jak produkty spożywcze, tak i zioła mają swój smak i swoją energię. Energia danego zioła pomaga w odpowiednim doborze zioła dla konkretnego przypadku chorobowego. Zioła o ostrym/ pikantnym smaku mają naturę rozgrzewającą (pieprz, chili, imbir) i pobudzającą. Smak kwaśny, który kojarzony jest z owocami cytrusowymi czy produktami fermentowanymi również ma działanie rozgrzewające, podobnie jak i sól. Zioła gorzkie w smaku mają działanie obniżające gorączkę, a zioła cierpkie mają działanie ściągające, zmniejszające obrzęki. Smaki słodki, gorzki i cierpki będą miały energie wychładzającą pozwalającą na redukcję nadmiaru pitty.

Sposoby przygotowania naparów ziołowych

Autorzy książki „Joga ziół” wymieniają kilka metod przygotowania preparatów ziołowych. Wśród past ziołowych, świeżego soku i wywaru opisują jeszcze maceraty i napary gorące. Gorący napar to taki, w którym do wrzątku dodajemy odpowiednią porcję ziół (np. 30g ziół i 230g wody). Taki napar odstawiamy do nasiąknięcia od 30 do 12 godzin. Po odpowiednim czasie, zioła należy odcedzić i użyć. maceraty przygotowuje się w ten sposób, że moczymy w zimnej wodzie odpowiednią ilość ziół. Ze względu na temperaturę wody, czas namaczania musi wynosić co najmniej 1 godzinę, jednak zaleca się pozostawić je na całą noc. Do gorących naparów najlepiej wybierać delikatne części roślin (liście i kwiaty) oraz rośliny aromatyczne (większość przypraw). W przypadku maceratów, sięgamy również po delikatne i aromatyczne zioła, ale które dodatkowo będą miały energię wychładzającą, i będą leczyły związane z nadmiarem pitty (mięta, hibiskus, jaśmin, drewno sandałowe). Wracając do wywaru, jest to znacznie częściej przygotowywana forma ziół, niż napar. W wywarze zioła są gotowane na małym ogniu, tak by delikatnie wrzały. Najlepsze części roślin nadające się na wywar to korzenie, łodygi, kora oraz owoce. Jeśli chodzi o proporcje to Frawley oraz Lad w jodze ziół podają aby użyć jedną część ziół suszonych na 16 części wody (15g na szklankę lub na 230ml wody), gotować aż uzyska się 1/4 z początkowej objętości (będzie to dość mocny specyfik). Na koniec należy zioła przecedzić i użyć czystego wywaru. Jeśli chcemy uzyskać średnio mocny wywar, gotujemy zioła do uzyskania 1/2 początkowej objętości. Słaby wywar – gotujemy aż pozostaną 3/4 początkowej objętości. Gdy wywar jest słaby można go pić więcej i częściej, natomiast mocny wywar należy pić w mniejszych ilościach, dodatkowo jak podają Frawley i Lad wymieszać go z miodem lub gorącą wodą.

W zależności od tego, którą doszę chcemy zredukować, zaleca się korzystanie z różnych naczyń. Poniższa tabela prezentuje, które naczynie oddziałuje na dana doszę. We wszystkich wypadkach odradza się używanie naczyń aluminiowych.

Dosza Rodzaj naczynia Właściwości
Vata Naczynie żelazne Ciężkie i uziemiające
Pitta Naczynie mosiężne lub srebrne Wychładzające
Kapha Naczynie miedziane Redukujące

Najpopularniejsze zioła i ich zastosowanie

BAZYLIA (Tulsi)
smak ostry; energia rozgrzewająca; efekt po trawienny ostra; vata -, kapha -, pitta +

Bazylię stosuje się w przypadku przeziębienia, kaszlu oraz niedrożności zatok (działa napotnie i przeciwgorączkowo, oraz redukuje nadmiar kapha z płuc i nosa ), bólach głowy oraz artretyzmie i reumatyzmie, gorączce i wzdęciach. Nie zaleca się bazylii w przypadku zaburzenia pitta, zaburzeń spermatogenezy u mężczyzn, ostrej niewydolności wątroby oraz niedoczynności tarczycy.

Gdy cierpimy na problemy trawienne (typu vata i kapha: wzdęcia, gazy, ciężkość) lub przeziębienie możemy zrobić sobie wywar z 15 liści bazylii i 1/2 litra wody. Pić gdy jeszcze ciepłe.

IMBIR
smak ostry; energia rozgrzewająca, efekt potrawienny imbiru suchego jest słodki, imbiru świeżego – ostry; vata -, kapha -, pitta +

Imbir wykorzystuje się w przypadku przeziębień, grypy i bólów głowy. Ponadto niezbędny jest przy okazji niestrawności, wymiotów, bólu brzucha, głowy i serca oraz zapalenia krtani i hemoroidów. W przypadku stanów zapalnych skóry, wysokiej gorączki i wrzodów należy powstrzymać się przed stosowaniem imbiru, gdyż może wzmóc wymienione objawy chorobowe.

Aby zrobić herbatkę pobudzającą trawienie, należy 1 łyżkę świeżego, utartego imbiru zalać filiżanką wrzątku i odstawić na 10 minut, pod przykryciem. Partap Chauchan w swojej książce „Ajurweda. Jak dbać o siebie i być zdrowym” proponuje, aby w przypadku zaburzenia doszy vata przygotować napój imbirowy: wymieszać ciepłą wodę z 1/2 łyżeczki suszonego imbiru oraz 1/2 łyżeczki kurkumy. Zaś na ból brzucha (ogólne zaburzenia trawienia) poleca zagotowanie (wywar) 1 łyżki świeżego imbiru w filiżance wody, dodanie szczypty soli i wypicie. Imbir jest dobrym środkiem na nudności, np. w chorobie lokomocyjnej. Tuż przed wyjazdem dobrze zażyć 1g sproszkowanego imbiru z wodą (nie przekraczać 2-4 g dziennie).

KOLENDRA
smak gorzki, ostry; energia wychładzająca; efekt po trawieniu ostry; vata, pitta, kapha równoważy

Kolendra należy do rodziny selerowatych i pochodzi z Afryki Północnej i krajów Środkowego Wschodu. Stosowana jest w przypadku zapalenia pęcherza moczowego oraz stanów zapalnych dróg moczowych, różnych stanów zapalnych skóry jak pokrzywka, wysypka czy oparzenia. Ponadto nadaje się w przypadku bólu gardła, wymiotów i niestrawności jak również alergii i przy katarze siennym. Generalnie kolendra pomaga w zaburzeniach typu pitta (układ trawienny – owoce kolendry, układ moczowy – ziele kolendry).

Przy problemach trawiennych lub słabym apetycie zaleca się herbatkę ze świeżo rozgniecionych owoców kolendry.

Często kolendrę łączy się z kminem oraz koprem włoski by zwiększyć jej działanie czy pomóc zrównoważenie doszy pitta w przypadku zaburzeń trawienia. Można wtedy namoczyć na kilka godzin 1 łyżkę nasion lub liści kolendry w filiżance wody, następnie odcedzić i pić 2 razy dziennie

POKRZYWA
smak cierpki; energia wychładzająca; efekt po trawieniu ostry; vata +, kapha -, pitta –

Ziele pokrzywy stosowane jest w przypadku infekcji dróg moczowych i piasku na nerkach, lecenia prostaty. Pokrzywa używana jest jako środek pobudzający przemianę materii, odtruwający i oczyszczający krew.

Aby zrobić herbatkę z pokrzywy w celu oczyszczenia organizmu należy 1-2 łyżki liści pokrzywy zalać filiżanką wrzątku i odstawić pod przykryciem na 10 minut. Pić 3 filiżanki dziennie popijając szklanką wody. W ten sam sposób zaparzona herbata z pokrzywy zadziała w przypadku kamieni nerkowych czy zapaleniu pęcherza żółciowego. W nadmiarze wzmaga vatę.

PRAWOŚLAZ
smak słodki; energia wychładzająca; efekt po trawieniu słodki; vata, pitta i kapha – równoważy 3 dosze, ale w nadmiarze może nasilać kapha

Prawoślaz lekarski wykazuje działanie wzmacniające, odżywiające, wykrztuśne, moczopędne oraz przyspieszające gojenie się ran. Jego lecznicze właściwości wykorzystuje się w zapaleniu krtani, kokluszu, kaszlu oraz zapaleniu oskrzeli. Ponadto zapaleniu nerek i pęcherza, wyprysków na skórze, niedożywienia i reumatyzmu. Nie zaleca się prawoślazu w przypadku złego wchłaniania.

Aby zrobić herbatkę z prawoślazu na kaszel należy zalać (na 2 godziny) filiżanką zimnej wody 1 łyżeczkę rozdrobnionego korzenia prawoślazu, od czasu do czasu mieszając. W następnym kroku całość odcedzamy i lekko podgrzewamy. Pijemy 3-4 razy dziennie po 1 filiżance.

RUMIANEK
smak gorzki, ostry; energia wychładzająca; efekt po trawieniu ostry; kapha -, pitta – , wata + w nadmiarze

Koszyczek rumianku wykorzystywany jest w przypadku niestrawności, zaburzeń trawienia, bólu głowy. Doskonały gdy mamy skurcz jelit czy żołądka, a także kolkę, stany zapalne skóry, oczu, dziąseł oraz dróg oddechowych. Stosuje się go również by złagodzić bóle menstruacyjne, wspomagająco przy braku miesiączki oraz by zredukować nadmiar pitty.

Aby przygotować herbatę z rumianku należy pełną łyżkę rumianku zalać filiżanka wrzącej wody, pozostawić na 10 minut a następnie odcedzić. Taka herbatka działa rozkurczająco na żołądek i jelita. W przypadku chorób jelitowo żołądkowych jak np. zapalenie błony śluzowej żołądka zaleca się picie filiżanki naparu między posiłkami, 3-4 razy dziennie. Napar z rumianku można stosować w przypadku stanów zapalnych miejsc intymnych, w postaci nasiadówek.

Komentarze

14 odpowiedzi na „Podstawy ziołolecznictwa w ajurwedzie”

  1. Awatar Malgorzata
    Malgorzata

    Wiam.
    Mam problem z ustaleniem ktora jestem dosza , jak najlatwiej i najprosciej to zrobic?
    Dziekuje za odpowiedz.
    Pozdrawiam.

    1. Awatar Agnieszka Wielobób

      Witam,
      na początku przepraszam że długo nie odpowiadałam, ale miałam problemy techniczne z adresem aga@ajurwedawkuchni.pl. Konto zostaje likwidowane a adres w formularzu został zmieniony.
      Odpowiadając na pani pytanie: można zrobić sobie test, który w 90% daje wiarygodną odpowiedź (mogę go podesłać na maila) lub skorzystać z porady specjalisty ajurwedy.
      pozdrawiam serdecznie

  2. Awatar Dorota
    Dorota

    Czy równieź mogę poprosić o test na doszę?

    1. Awatar Agnieszka Wielobób

      Dorota, proszę o maila to podeślę ci test
      pozdrawiam

      1. Awatar Gosia
        Gosia

        czy tez mogę prosić o przesłanie testu?

        1. Awatar Agnieszka
          Agnieszka

          Dzień dobry! Robiłam sobie test i wyszła mi pitta z tym,że trochę jest odwrotnie co do mojego charakteru czy tak może być.Nie jestem pewna czy tak naprawdę to jest moja doszła, dziękuję za odpowiedź i pozdrawiam Aga

          1. Awatar Agnieszka Wielobób

            Dzień dobry,
            Tak może być. Obecność pitty może przejawiać się przykładowo w wyglądzie zewnętrznym i np trawieniu ale jeśli chodzi o emocje to mogą być związane z obecnością innej doszy – vata lub kapha. Proszę pamiętać, że test nie daje 100% informacji o swoim prakriti. Zeby to potwierdzić, konieczna jest konsultacja u specjalisty ajurwedy.
            pozdrawiam,
            Agnieszka

  3. Awatar Lidia
    Lidia

    czy i ja moge prosić o test na doszę ?

  4. Awatar Marc
    Marc

    Pani Agnieszko, bardzo doceniam Pani artykuły, muszę jednak przyznać, że ten powyższy czytało mi się z niejaką trudnością ze względu na różne 'nieścisłości’ językowe. Uważam po prostu, że po drobnej redakcji Pani teksty byłyby jeszcze lepsze! 🙂
    Serdecznie pozdrawiam

    1. Awatar Agnieszka Wielobób

      Myślę, że po profesjonalnej korekcie teksty były by dużo lepsze. Zapewne w najbliższym czasie zajmę się tym.
      Pozdrawiam serdecznie

  5. Awatar Dorota
    Dorota

    Serdecznie dziękuję, na dużą porcję niezwykle cennej wiedzy:)

  6. Awatar Tomasz
    Tomasz

    Dzień dobry,
    ciekawy artykuł, grautuluję 🙂
    Czy także mogę poprosić o test na doszę?

    Pozdrawiam,Tomek.

    1. Awatar Agnieszka Wielobób

      dzięki Tomek
      Test na prakriti do pobrania tutaj
      pozdrawiam

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *