Vinyasa krama joga (Agnieszka Wielobób, Maciej Wielobób)

Jako jako reintegracja

Czym jest joga? Zapewne wielokrotnie już czytaliście o tym, ale dzisiaj chciałam spojrzeć na ten temat w kontekście nauczania „ojca współczesnej jogi” – Tirumalai Krishnamacharyi i podejścia vinyasa krama.

A. G. Mohan – jeden z najbliższych uczniów Krischnamacharyi – pisze, że joga jest procesem reintegracji osobistej. To proces zmian, w którym dążymy do osiągnięcia równowagi między naszym życiem wewnętrznym a zewnętrznym otoczeniem, w którym przyszło nam żyć, podtrzymywania oraz zachowania tej równowagi. Reintegracja prowadzi również do oczyszczenia umysłu z wszelakich wrażeń, po to, by móc doświadczać rzeczywistości taką, jaka jest naprawdę. W książce „Joga dla ciała, oddechu i umysłu” A. G. Mohan porównuje stan integracji do samadhi, czyli takiego stanu, w którym zacierają się granice między nami a obiektem, na którym się skupiamy – jesteśmy jednością z tym obiektem.

W procesie tym uczymy się skupiać na obecnej chwili, doświadczać przychodzących do nas przeżyć oraz rozpuszczać je, po to właśnie by osiągnąć spokój, uwolnić ciało i umysł od napięcia.

Joga, jako system filozoficzny, oferuje nam różne narzędzia do reintegracji osobistej, między innymi asany. W języku potocznym, kiedy mówimy o jodze mamy na myśli właśnie ten mały wycinek czyli asany właśnie – system ćwiczeń, pozycji wykonywanych w celu usprawnienia ciała, ale – jak się również okazuje – zwiększania świadomości i kontroli umysłu. A to już całkiem dobre fundamenty dla budowania równowagi wewnętrznej.

Potoczne rozumienie terminu vinyasa

Potocznie (do tradycyjnego rozumienie dotrzemy za chwilę) termin vinyasa jest używany w rozumienia „sekwencja”, szczególnie kiedy chcemy odnieść się płynności oraz miękkości przejść między kolejnymi pozycjami oraz do pewnej logiki następujących po sobie pozycji. W tak rozumienej vinyasie, w przeciwieństwie do asany statycznej, nie zatrzymujemy się w pozycjach, ale wykonujemy pozycje jednym ciągiem, łącząc ruch z oddechem. Przykładem może być powitanie słońca z tadasany. Vinyasę tę – w jednej z jej wersji (przedstawionej na ilustracji poniżej) – zaczynamy z tadasany, przechodząc do przodu przez kolejne asany aż do psa z głową w górę, następnie wracamy w tył, przez te samem pozycje, zatrzymując się z powrotem w tadasanie.

Rysunek 1 Vinyasa powitania słońca z tadasany 1

Kiedy łączymy ze sobą dwie asany, np. tadasana – urdhvahastasdana, i powtarzamy je np. 6 razy szukając płynnego, miękkiego ruchu, który synchronizujemy z oddechem, również możemy to nazwać vinasą.

Rysunek 2 krótka vinyasa tadasana – urdhvahastasana

Tradycyjne rozumienie terminu vinyasa / vinyasa krama

Jak pisze Srivatsa Ramasawami w swojej książce „The Complete Book of Vinyasa Yoga”:

„Sanskrycki termin vinjasa pochodzi od przedrostka vi, który oznacza zmienność i przyrostka nyasa, który oznacza ‘w ramach ustalonych parametrów’. Te parametry (…) zawarte w Jogasutrach Patańdżalego to: stabilność (…), wygoda – (…) radość i relaksacja w pozycji, płynny i długi oddech.”

Fundamentalną ideą vinyasy jest integracja ruchu, oddechu i uważności.

Samo określenie krama oznacza krok. Zatem funkcjonujące tradycyjnie razem słowa vinjasa krama możemy przetłumaczyć jako „stawianie kroków wg ściśle określonych kryteriów”. Podkreśla to metodyczność i ścisłość podejścia. Jak już wspomnieliśmy owymi kryteriami są ustalone przez Patańdźalego 4 wyznaczniki asany: stabilność (stirra), wygoda (sukha) czyli wolność od napięcia, powstrzymanie się od niepotrzebnego wysiłku (prajatnaśaithilya) i skupienie na nieskończoności (anantasamapati), które Krishnamcharya – ojciec współczesnej jogi – traktował jako skupienie na długim i płynnym oddechu. Innym przekładem terminu vinjasa krama, o bardzo podobnej wymowie, jest „uprządkowane kroki, prowadzące do celu”.

Vinyasa krama joga

Vinjasa krama joga jest po prostu podejściem do praktyki, w którym korzystamy z omówionych powyżej kryteriów vinjasa kramy. Intencjonalnie używamy tutaj określenia „podejście”, a nie „metoda”, bo w zasadzie vinjasa krama jogą jest każda joga, w której stosujemy się do zasad vinyasa kramy.

W wywiadzie, który Maciek przeprowadził w 2008 roku z Srivatsą Ramaswamim, acharya Ramaswami powiedział: „Vinyasa Krama jest metodą praktyki asan i ich wariantów w różnych zakresach ruchu skupionych wokół pewnych dobrze znanych pozycji. Według tradycji Sri Krishnamacharyi, ruchy wykonywane są powoli z oddechem płynnie towarzyszącym ruchowi. Ruch musi być zsynchronizowany z oddechem, a umysł podąża za oddechem, dzięki czemu umysł, oddech i ruch są w idealnej harmonii. Zjednoczenie ciała i umysłu dzieje się dzięki oddechowi, który możnaby tu porównać do uprzęży. Jest 10 podstawowych sekwencji, które biorą swój początek od pozycji stojących takich jak tadasana, trikonasana, od asan siedzących takich jak paścimottanasana i padmasana, od pozycji odwróconych jak sirsasana i sarvangasana etc. Jest ponad 700 vinyas, które były nauczane przez Krishnamacharyę. Praktyka vinyasa krama pozwala, aby całe ciało pracowało – wszystkie stawy, więzadła i mięśnie, w ten sposób system jest zaprojektowany. Gdy towarzyszy temu głęboki oddech, wewnętrzne mięśnie klatki piersiowej, brzucha i dna miednicy oraz organy wewnętrzne także uczestniczą w ćwiczeniach.”

Odpowiadając na inne pytanie w tym samym wywiadzie, Ramaswami uzupełnia: „Termin vinyasa nie ogranicza się w Indiach tylko do jogi. Jest używany w wielu innych sztukach takich jak muzyka, taniec, poezja… W rzeczywistości, według tradycji indyjskiej joga jest uważana za jedną z 64 klasycznych gałęzi sztuki. Ponieważ piękno i wdzięk asan jogi uwypuklają się w pełni w Vinyasa Kramie, jest ona sztuką. Vinyasa Krama wydobywa pełne bogactwa rozmaitych asan i ich wariantów, podczas gdy jeśli ktoś praktykuje od niechcenia kilka asan to dla niego praktyka mogłaby się wydawać jedynie obowiązkiem. To, że praktyka asan jest sztuką nie oznacza wcale, że nie przynosi korzyści. Jak wyjaśniłem w poprzednim pytaniu, metoda vinyasy daje szeroki wybór asan i ich wariantów, więc jest możliwe dobranie vinyas dla indywidualnych potrzeb.”

Zasady vinyasa krama jogi

Podsumowując, praktykę możemy określić vinyasa krama jogą, jeśli są spełnione następujące zasady:

  1. Zaczynamy od uczenia się stabilności i wolności od napięcia w asanie i nie przekraczamy tego. Nie pogłębiamy zakresu, gdy czujemy się niestabilnie lub jesteśmy „zaciśnięci”. Gdy pogłębiamy zakres to również nie przekraczamy granicy stabilności i – jak to określa się w jodze – wygody.
  2. Stosujemy synchronizację oddechu z ruchem (jej podstawy Maciek opisuje tutaj) i 3 bandhy (Agnieszka opisuje mula bandhę tutaj, a jalandhara i uddiyana bandhę na tej stronie).
  3. Praktykę wykonujemy ze świadomością ciała i skupieniem.
  4. W praktyce wykorzystujemy zarówno dynamikę (przejścia pomiędzy asanami, powtarzanie wchodzenia i wychodzenia do i z asany), jak i statykę (trwanie w asanach), dostosowując ich proporcję do celu danej praktyki.
  5. Sekwencje są przemyślane, budowane metodycznie, w taki sposób, by podczas jednej praktyki poruszyć wszystkie zakresy (skłon do przodu, wygięcie w tył, skręt, zgięcie w bok) i wszystkie miejsca w ciele.
  6. Punktem wyjścia do praktyki jest znajomość 10 kluczowych sekwencji, które wymieniamy w dalszej części artykułu.
  7. Praktyka vinjas i asan jest częścią większej całości, zawierającej także praktyki etyczne, studiowanie tradycji, pranajamę i medytację.

Vinyasa krama joga na tle innych metod i podejść

Od renesansu jogi asanowej na początku XX wieku, zrodziło się wiele metod i podejść do jogi, a zapewne będziemy mieć ich jeszcze więcej, dlatego też zamiast opisywać każde podejście (co byłoby prawdopodobnie niemożliwe) postaram się omówić 3 ogólne modele praktyki asan, w które wpasowuje się większość metod. Żeby zrozumieć te 3 modele musimy zdać sobie sprawę, że w jodze pracujemy z 3 elementami: z ciałem, oddechem i umysłem. Ta triada oddziałuje wzajemnie na siebie – jeśli zadziałamy na jeden element, wpływamy jednocześnie na dwa pozostałe. Doświadczamy tego zazwyczaj w życiu codziennym, np. gdy zdenerwujemy się (umysł), przyspiesza się też oddech i tętno; gdy wbiegniemy na 8. piętro po schodach (ciało), przyspieszy nam to oddech i zmieni stan umysłu. Oczywiście w jodze chcemy wykorzystać te zależności, by wpłynąć na triadę ciało-oddech-umysł w sposób korzystny dla nas.

Ze względu na to, że wpłynięcie na którykolwiek z tych elementów wpływa na dwa pozostałe, możemy naszą pracę zacząć od któregokolwiek z nich. I z tego wywodzą się modele praktyki asan, które opisuje poniżej.

(1) Model „od ciała” – w tym podejściu do praktyki asan, zaczynamy od wpływania na ciało, jego ustawienie, by docelowo wpłynąć też na oddech i skupienie umysłu. Oczywiście najbardziej sztandarową metodą w tym modelu jest joga Iyengara(R) i wszystkie podejścia, które wzorują się na niej.

(2) Model „od umysłu” – w tym nurcie praktyki wpływamy najpierw na zrelaksowane nastawienie umysłu, by zmienić oddech i ciało. W tym modelu funkcjonują metody takie jak Sivananda joga, Satjananda joga, joga integralna swamiego Satchidanandy itp.

(3) Model „od oddechu” – tutaj zaczynamy od wpływania na oddech, które rodzi określoną pracę w ciele i skupia umysł. Do tego modelu zaliczamy wszystkie metody praktyki asan, które opierają się na synchronizacji ruchu z oddechem, a więc ashtanga joga (ashtanga vinyasa joga) i vinyasa krama joga właśnie oraz pochodzące od nich metody vinyasowe.

Wielokrotnie używałem metafory, że model jest jak samochód i tak jak nie da się jechać dwoma autami jednocześnie, tak nie da się równorzędnie zastosować 2 lub 3 modeli na raz. Natomiast tak jak jeden samochód może holować drugi, można wykorzystywać służebnie narzędzia innych modeli, by wspierać lub uzupełniać pracę w modelu wiodącym.

10 kluczowych sekwencji vinyasa krama jogi

Tak jak wspominaliśmy wcześniej, pewnego rodzaju matrycą dla praktyki asan w podejściu vinyasa krama, jest 10 kluczowych sekwencji, które są swego rodzaju formą „formatowania ciała”, ponieważ dzięki nim stopniowo uwalniamy nasze ciało i uczymy go kolejnych ważnych elementów praktyki. Owe 10 sekwencji to kolejno:

  1. Sekwencja tadasany, dzięki której uczymy się równowagi, nabywamy umiejętność „stania na nogach”, uruchamiamy barki we wszystkich zakresach, biodra i kolana w zgięciu. Uczymy się tu również bandh, sposobu oddychania i obserwujemy symetryczność lub asymetryczność naszego ciała.
  2. Sekwencja asymetrycznych siadów daje nam możliwość skorygowania asymetrii i dalszą pracę z biodrami, tym razem we wszystkich ich zakresach. Rozciąga też tył ciała.
  3. Sekwencja symetrycznych siadów kontynuuje prace z biodrami i elastycznością tyłu ciała.
  4. Vinyasa pozycji stojących na 1 nodze wykorzystuje pracę z biodrami, której nauczyliśmy się w 2. i 3. sekwencji i wznosi pracę z równowagą na nowy poziom.
  5. Sekwencja asan w leżeniu na plecach, która uziemia i uczy pracy nóg, potrzebnej do pozycji odwróconych, jak również wzmacnia brzuch i rozciąga przód ciała.
  6. Sekwencja pozycji leżących na brzuchu, która wzmacnia mięśnie głębokie pleców i szyi oraz rozciąga przód ciała.
  7. Vinyasa trikonasany, która wzmacnia i rozciąga nogi i tułów, dodaje energii i siły, uelastycznia cały kręgosłup i kontynuuje pracę z ruchomością bioder w różnych zakresach.
  8. Sekwencja pozycji odwróconych i balansów na rękach, która dodaje odwagi i pewności siebie, wzmacnia ręce i mięśnie głębokie ciała, uczy używania ciała jako całości.
  9. Vinjasa vadźrasany, która zaczyna pracę z biodrami, siłą nóg, mięśni głębokich oraz intensywnie otwiera tył ciała, uczy odwagi i pewności.
  10. Sekwencja padmasany, która wieńczy pracę z biodrami i jest przejściem do praktyk pranajamy i medytacji.

Oprócz tego wyróżnia się jeszcze viśesza vinjasy czyli sekwencje specjalne, takie jak powitania słońca z tadasany i vadźrasany, powitanie stron świata czy sekwencję latającego ptaka.

Jeśli chcesz wesprzeć moją działalność edukacyjną w zakresie jogi – postaw mi wirtualną kawę tutaj. Dziękuję!

Postaw mi kawę na buycoffee.to
.

Opublikowano

w

przez

Komentarze

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *