U osób z podwójnym prakriti w ciele dominują dwie dosze, a więc w zależności od warunków (pory roku, dnia, pogody itp.) będą doświadczać jakości zarówno jednej jak i drugiej doszy. Oczywiście osobom z dominującą jedną doszą łatwiej jest się zrozumieć co jest dla nich dobre, a jakie działania będą zaburzały ich funkcjonowanie. Natomiast postępowanie osób z podwójnym prakriti musi być bardziej przemyślane i uwzlędniać więcej czynników w taki sposób, by zrównoważyć zaburzenie jednej doszy, nie wpływając negatywnie na drugą.
Kiedy w ciele dominuje kapha i vata może się wydawać, że panuje totalny chaos. Są to zupełnie przeciwne dosze: kapha jest ciężka, wilgotna i zimna, a vata jest lekka, sucha i zimna. Brak im jednak ognia, co jest wspólnym ogniwem obu dosz. Osoby o konstytucji vata-kapha są często wysokie, mają mocniejszą budowę ciała niczym kapha, lecz mają emocjonalność vaty (uwielbienie do zmian, chaotyczność, zaczynanie różnych rzeczy w tym samym czasie itp.). Ich skóra jest częściej sucha, choć zdarza się też wilgotna i zimna. Brak wewnętrznego ognia może prowadzić do zaburzeń trawiennych, którym towarzyszą zaparcia czy wzdęcia, jak również do zaburzeń w układzie oddechowym, gdzie nagromadzona kapha zwiększa wydzielanie śluzu, powodując np. astmę czy zapalenie oskrzeli.
Jeżeli chodzi o dietę osób o prakriti vata-kapha to jeśli jest więcej wilgoci w ciele (śluz w układzie oddechowym, śluz z tyłu gardła, przetłuszczająca się skóra i włosy, nadmiar tkanki tłuszczowej) posiłki powinny być mocno pikantne i bardziej ostre, jeśli natomiast dominuje więcej suchości (strzelające i sztywne stawy, sztywność przeważnie w dolnym odcinku kręgosłupa, zaparcia, wzdęcia, sucha i spękana skóra, łamliwe paznokcie i włosy) wtedy posiłki powiny być lekko pikantne, o smaku kwaśnym lub słonym. Zdecydowanie należy unikać lub ograniczać do minimum pokarmów zimnych, ponieważ cechą łączącą dosze vata i kapha jest zimno.
Posiłki powinna być również lekkie i pożywne, by nie zwiększać kaphy, ale odpowiednio odżywić i nasycić vate. Zarówno vata jak i kapha potrzebują pokarmów ciężkich, ponieważ u kaphy ich brak może prowadzić do przejadania się, a u vaty do emocjonalnego niepokoju i w konsekwencji do impulsywnego objadania się. Dlatego posiłki osób o prakriti vata-kapha powinny być również ciężkie, ale zjadane w mniejszych porcjach. Dobrze pilnować dokładnego gryzienia i powolnego jedzenia, wtedy uniknie się zjadania więcej niż potrzeba, co zapobiegnie zwiększaniu się doszy kapha. Dobrym smakiem w tym wypadku będzie smak kwaśny (ale stosowany z umiarem), ze względu na tworzący go żywioł ognia i jego pożywny charakter. Smak gorzki, chociaż dobrze równoważy kaphe (mocno osusza), jest zbyt intensywny dla vaty. Dlatego w tym wypadku powinien być stosowany z dużą ostrożnością.
Dobrze zwracać uwagę na czynniki zewnętrzne jak pora roku czy ogólny stan samopoczucia. Zimą, latem lub kiedy jest ostry i zimny wiatr trzeba przestrzegać diety równoważącej dosze vata, natomiast wiosną lub w deszczową porą równoważyć doszę kapha. Warto też “przyglądać się” sobie każdego dnia, oceniając swoje samopoczucie (zmęczonie, pobudzenie, czy jest więcej suchości czy śluzu w gardle, zimno lub gorąco) od tego uzależnić co jemy i jakich smaków dzisiaj użyjemy. Zachęcam również do przeczytania wpisu na temat 20 właściwości.
Zalecenia dietetyczne
- Znajdź czas na spokojny posiłek, jedz powoli i przeżuwaj dokładnie każdy kęs.
- Nie popijaj podczas posiłku, chyba że ciepłą wodę (w niewielkiej ilości). 30 minut po posiłku wypij herbatę z kopry włoskiego.
- Unikaj zimnego jedzenia i picia. Wybieraj ciepłe posiłki, gorącą wodę i zioła. Chłodne posiłki zostaw na okres letni.
- Przestrzegaj zasad niełączenia ze sobą niektórych pokarmów, np. owoce zjadaj jako osobny posiłek, nie łącz ich z innymi owocami (sałatka owocowa i smoothie odpada), warzywami (smoothie warzywno owocowe odpada) ani żadnym innym pokarmem (koktajl owocowy z jogurtem itp).
- Korzystaj z tabeli z substancjami łagodzącymi działanie niektórych składników, jak np. cynamon do jabłka, lub kardamon do kawy itp.
- Nie podjadaj miedzy posiłkami żadnych orzeszków, owoców, marchewek czy bakalii. To wszystko zaburzy proces trawienia.
- Najlepsze smaki to ostry i kwaśny, natomiast słony i cierpki spożywaj w mniejszej ilości. Najbardziej zaburzającymi smakami będą słodki i i gorzki, dlatego stosuj je rzadko.
PRODUKTY RÓWNOWAŻĄCE OSOBY TYPU VATA-KAPHA
Strączki: ze względu na ciężkostrawność, należy je wcześniej moczyć w wodzie z octem oraz porządnie ugotować, doprawiając rozgrzewającymi przyprawami.
| Często: | Fasola mung, tofu, tempeh, mleko sojowe |
| Rzadko: | Soja |
| Unikać: | Fasola: adzuki, fava, zwykłą, lima, navy, pinto, groszek suchy i łuskany, soczewica, ciecierzyca, |
Warzywa: Najlepiej gotowane. Jeśli nie ma wzdęć i zaparć można zjadać surowe warzywa
| Często: | Wodorosty, kiełki słonecznika, pomidory, rzodkiew, ziemniaki, pietruszka, cebula surowa, nać gorczycy, zielona fasolka, kukurydza świeża, kiełki fasoli mung, por, karczochy z pikantnym i tłustym dressingiem, buraki, marchew, kalafior, papryka chili |
| Rzadko: | Kiełki lucerny, cukinia, dynia piżmowa, rzepa, bakłażan, botwina, szpinak, brukiew, okra, groszek zielony, groszek słodki, seler, świeża kolendra, słodka papryka, brokułu, brukselka, jarmuż, sałata, grzyby |
| Unikać: | Szparagi, bataty, dynia olbrzymia, dynia zwyczajna, przepękla ogórkowata, kapusta, ogórek, karczoch jerozlimski, oberżyna |
Owoce: Jeść w niewielkiej ilości, nie jako podstawa diety. Najlepsze kwaśne w smaku, unikać mocno dojrzałych i bardzo słodkich.
| Często: | Morele, grejpfruty, papaja, cytryny |
| Rzadko: | Pieczone jabłka, mandarynki, maliny, banany kwaśne, śliwki, borówki, ananas, pomarańcze kwaśne, mango, czereśnie, żurawina, limonki, granaty, suszone śliwki |
| Unikać: | Daktyle, awokado, figi, winogrona, słodkie banany, kokos, nektarynki, arbuz, melon kantalupa, persymona, słodkie pomarańcze, nektarynki, gruszki, słodkie śliwki, rodzynki, truskawki, brzoskwinie |
Zboża: W postaci gotowanych ziaren, ew. w postaci chleba
| Często: | Amarantus, ryż (dziki, basmati, brązowy), ryż gryka, komosa ryżowa, jęczmień, |
| Rzadko: | Proso, żyto |
| Unikać: | Mąka kukurydziana, lepki śluzowaty ryż, pszenica, owies |
Nabiał: Najlepsze surowe, dobrej jakości produkty nabiałowe. Mleko tylko z pikantnymi przyprawami (imbir, kardamon, cynamon, goździki, gałka muszkatołowa)
| Często: | Maślanka, ghee, jogurt, mleko |
| Rzadko: | Kefir, kwaśna śmietana |
| Unikać: | Masło, pełne mleko, sery żółte, sery białe, lody, mrożony jogurt |
Tłuszcze: Są ciężkie i nawilżające. Gdy dominuje suchość vaty jeść częściej i więcej. Gdy więcej kaphy można dodawać do dressingu z olejem ostre przyprawy. Ghee również mieszać z rozgrzewającymi przyprawami.
| Często: | Olej lniany, ghee, olej gorczycowy, olej krokoszowy |
| Rzadko: | Olej migdałowy, rycynowy, kukurydziany, oliwa z oliwek, olej sezamowy, i z orzeszków ziemnych |
| Unikać: | Olej z awokado, olej kokosowy, słonecznikowy, smalec |
Orzechy i nasion: najlepsze prażone na suchej patelni, można lekko osolić, zwłaszcza gdy dominuje vata w układzie trawiennym.
| Często: | Nasiona dyni, słonecznika, orzeszki piniowe |
| Rzadko: | Orzechy laskowe |
| Unikać: | Migdały, orzechy: makadamia, włoskie, nerkowca, brazylijskie, ziemne, pekane, kokosowe, nasiona lotosu, pistacje, |
Mięso: w ograniczonej ilości każdy rodzaj mięsa
| Często: | żadne |
| Rzadko: | Ciemne mięso kurczaka oraz indyka, ryby morskie |
| Unikać: | Wołowina, jagnięcina, wieprzowina, kaczka, skorupiaki |
Przyprawy: najlepsze przyprawy rozgrzewające i ostre w smaku, ale kiedy dominuje suchość to ostre przyprawy stosować z umiarem. Jedzenie powinno być dobrze doprawione, ale ilość przypraw nie powinna być przesadzona.
| Często: | Kurkuma, ziele angielskie, anyż, asafetyda, tymianek, estragon, mięta (zielona, pieprzowa), bazylia, liść laurowy, czarny pieprz, anyż, szałwia, kminek, kocimiętka, rozmaryn, pieprz kajeński, nasiona selera (ajwan), nasiona maku, rumianek, goździki, kolendra w nasionach, kmin, curry, oregano, pietruszka, papryka, gałka muszkatołowa, koper włoski, czosnek, imbir, chrzan, cukrownica trójlistna, hyzop, nasiona gorczycy czarnej |
| Rzadko: | sól |
| Unikać: | żadne |
Substancje słodzące: małe ilości, nie codziennie.
| Często: | miód |
| Rzadko: | Nierafinowany cukier trzcinowy, sucanat, melasa |
| Unikać: | Cukier daktylowy, dekstroza, fruktoza, cukier gronowy, maltoza, syrop klonowy i ryżowy, biały cukier |
Dodatki
| Często: | ocet |
| Rzadko: | Ketchup, czekolada, chleb świętojański |
| Unikać: | majonez |
Napoje: najlepsze ciepłe lub w temperaturze pokojowej. Nigdy zimne.
| Często: | Woda, herbata z rumianku, lukrecji, miety, ostre w smaku |
| Rzadko: | Soki owocowe, kwaśne soki owocowe z granatów, żurawiny, ananasa, limonki i cytryny (najlepiej rozcieńczone pół na pół z wodą), |
| Unikać: | Czarna herbata, słodkie gazowane napoje, słodkie soki owocowe, kawa, alkohol |
A co z jajkami? 🙂
Witaj Olga,
kiedy nie ma produktu w tabeli nie nalezy go unikać ale jeść go rzadziej, w małej ilości.
Dzień dobry, dziękuję za tego posta. Nie umiałam sobie sama poradzić z tymi sprzecznymi doszami we mnie.
Serdeczności
Też mam problem z tymi dwoma doszami we mnie, które są prawie w równowadze: Kapha – Vata. Pod względem dietetycznym jest to pewne wyzwanie, ale chyba jeszcze większe wyzwanie
– przynajmniej dla mnie – stanowi ich aspekt psychologiczny. Bo jak można jednocześnie być powolnym, spokojnym “flegmatykiem” i mieć włączoną funkcję włóczykija, którego ciągle gdzieś nosi, a rutyna dobija??? 🙂
Katarzyno, to cię czyni wyjątkową, pod każdym względem:) Warto to pielęgnować i z akceptacją się temu przyglądać:)
pozdrawiam
Mam podobnie. Vata i kapha prawie po równo. O ile aspekt psychologiczny raczej mi odpowiada – to z dietą zupełnie sobie nie radzę. Po gorzkim-zaparcia, po slodkim-„zmulenie totalne”, kwaśne- bolą zęby A po ostrym-wzdęcia. Dodatkowo żadne zboża i nabiał nie wchodzi w rachubę ponieważ mam po nich stany zapalne stawów.. No kosmos po prostu://
Agnieszko co mi poradzisz??