Termin ten pochodzi od sanskryckiego słowa „va” (nosić, transportować lub poruszać się). Vata przejawia się z elementów Powietrza i Eteru. Vata jest zasadą mobilności (ruchu), która reguluje wszystkie aktywności w ludzkim ciele, steruje funkcjami organizmu, zarządza witalną esencją życia (praną). Vata zarządza m.in. takimi funkcjami jak oddech, mówienie, mruganie powiekami, biecie serca, impulsy nerwowe oraz ruchem mięśni. Ponadto do funkcji Vaty należy kontrola krążenia krwi, przyswajania pokarmu, wydalania oraz oddawania moczu i menstruacja.
„Siedzibą” vaty jest dolny brzuch, konkretnie okrężnica (najdłuższa część jelita grubego), ponadto mózg, uszy, kości, stawy, skóra oraz uda i tkanka nerwowa. Wraz z wiekiem poziom Vaty w organizmie się podnosi, o czym świadczy wzmożona suchość skóry ora zmarszczki na twarzy.
Spośród sześciu smaków (słodki, słony, kwaśny, gorzki, cierpki, ostry) Vatę równoważą smaki: słodki, słony oraz kwaśny.
Cechy Vata oraz ich manifestacja w ciele
- Sucha (skóra, włosy, paznokcie, język; okrężnica, tendencje do zaparć, ochrypły głos)
- Lekka (mięśnie, kości, szczupła sylwetka, niedostateczny sen, niedowaga)
- Zimna (dłonie, stopy, słabe krążenie; nie znosi zimna, uwielbia ciepło, sztywność mięśni)
- Szorstka / chropowata (szorstka, popękana skóra, paznokcie, włosy, zęby; „strzelające” stawy)
- Subtelna ((bezpodstawny) lęk, niepokój, brak pewności siebie, gęsia skórka, tiki, drżenie)
- Ruchliwa (szybko chodzi, mówi, robi rzeczy na czas; niespokojne oczy, brwi, ręce, stopy; niestabilne stawy; wiele snów; lubi podróżować, ale nie zostaje długo w jednym miejscu; zmienny nastrój, słabe zaufanie, rozproszony umysł)
- Czysta (jasnowidzący, szybko się uczy, ale szybko zapomina; czysty, pusty umysł, doświadcza pustki i samotności)
- Cierpka (suche dławiące wrażenie w gardle, czkawka, bekanie/czkanie; uwielbia oleiste i papkowate zupy; ma pragnienie słodyczy, oraz smaków kwaśnych i słonych)
FIZYCZNE CECHY VATY
Osoby typu Vata mają szczupłą oraz kościstą sylwetkę, bardzo ciężko im przybrać na wadze. Są to osoby albo wysokie, albo niskie. Ich ciało jest elastyczne, mięśnie są słabo rozwinięte, a stawy mają tendencje do „strzelania”. Oczy Vaty są małe, suche oraz lekko zapadnięte w głąb czaszki. Zęby są duże i często wystające, usta natomiast małe o ciemnym kolorze czerwieni. Język u Vaty jest na ogół suchy i sztywny z szarawą powłoką. Wraz z wiekiem poziom Vaty w organizmie człowieka się zwiększa, o czym świadczy zwiększająca się suchość skóry oraz pojawienie się zmarszczek. Włosy mają suche i łamliwe, dłonie i stopy suche i chłodne. Nos często jest szczupły oraz kościsty, a szyja długa i chuda.
Jeżeli chodzi o apetyt, to u Vaty jest on dosyć zmienny i zróżnicowany, trawienie jest słabe podobnie jak ogień trawienny (agni). Ich nieregularny tryb jedzenia wiąże się z takimi dolegliwościami, jak problemy z trawieniem oraz złe wchłanianie się pokarmu.
Osoby typu Vata łatwo się ekscytują. Są czujne i szybkie w działaniu, ale często robią to bez wcześniejszego zastanowienia. Wyróżniają się ogromną siłą wyobraźni, uwielbiają fantazjować. Osoby Vata boją się ciemności, wysokości oraz pomieszczeń szczelnie zamkniętych. Lubią częste zmiany. Vata nie lubi siedzieć bezczynnie – prowadzi aktywny i szybki tryb życia. Mówi szybko i nieregularnie. Głos ma słaby, mówiąc, często ma zadyszkę, a ponadto tendencję do chrypki.
Zaburzenia cielesne Vaty:
Artretyzm, wysokie lub niskie ciśnienie krwi, sztywność mięsni, bóle oraz zawroty głowy, bezsenność, zaparcia, wzdęcia, wczesne starzenie się, nieprawidłowe wchłanianie się pokarmu, choroby serca, chroniczne zmęczenie, bóle w dolnym odcinku kręgosłupa, problemy ze stawami („strzelanie”). Ponadto nietolerancja na chłód i suchość oraz częste alergie na pokarmy takie jak pszenica lub nabiał.
PSYCHICZNE CECHY VATY
Jeżeli Vata jest zbalansowana, osoba taka charakteryzuje się uzdolnieniami artystycznymi, dużą kreatywnością oraz pomysłowością. Ponadto osoby te są elastyczne – mają łatwość do przystosowywania się do różnych sytuacji, potrafią się skupić na zadaniu. Są entuzjastyczni, spostrzegawczy, ale też spontaniczni, współczujący i charyzmatyczni. Mają też duże zdolności intuicyjne. Typowymi zawodami, które Vata, powinna wykonywać i które będą dla niej dobre, równoważące to m.in.: nauczyciel, artysta, muzyk oraz filozof, terapeuta.
Łatwo zapamiętuje informacje, ale równie łatwo o nich zapomina. Ma małą siłę woli, jest nieufna i nieśmiała. Ludzie typu Vata są lękliwi, niespokojni, nerwowi oraz brak im pewności siebie. Łatwo się rozpraszają. Sen ludzi Vata jest lekki i niespokojny, często występuje bezsenność. Rządzi takimi uczuciami jak ból, drżenie oraz skurcze.
Ludzie, którzy maja zaburzoną Vatę są podatni na wszelkiego rodzaju uzależnienia, są niespokojni i niecierpliwi oraz szybko osądzają i podejmują decyzje. Osoby te łatwo i szybko zarabiają pieniądze, ale też szybko je wydają. Są nieśmiali i introwertyczni, brak im pewności siebie, śmiałości i są kiepskimi organizatorami. Z dużą łatwością zapamiętują informacje, ale ich pamięć jest krótka i szybko też zapominają. Często przerywają rozmówcy lub nie podtrzymują rozmowy.
Co zrobić, żeby zrównoważyć Vatę:
- Przebywać w cieple, ubierać się ciepło
- Jeść ciepłe, rozgrzewające, oleiste posiłki równoważące Vatę, używać rozgrzewających przypraw
- W posiłkach powinien przeważać smak słodki, kwaśny i słony
- Spożywać posiłki w spokojnym i cichym otoczeniu (bez radia, telewizora itd.)
- Unikać zimnych i wychładzających posiłków (lody) i napojów (woda z lodówki)
- Jeść jak najmniej surowych produktów zwłaszcza jabłek oraz warzyw z rodziny kapustowatych
- Uważać z jedzeniem fasoli
- Planować dzień oraz kłaść się spać wcześnie
- Uprawiać delikatne sporty: joga, basen, spacer, Tai Chi
- Medytować w ciągu dnia
- Odpoczywać w ciągu dnia (zalecane są krótkie drzemki)
- Otaczać się jasnymi oraz ciepłymi kolorami pomarańczy i zieleni
- Często się śmiać
- Nosić ciepłe kamienie szlachetne takie jak lapis, ametyst oraz rubin
- Realizować swoje artystyczne pasje życiowe
Ze wszystkich cech, które do tej pory zostały wymienione, najważniejszą jest ta, że Vata pełni wiodącą rolę w stosunku do Pity i Kaphy. Ona jako pierwsza ulega rozregulowaniu, zapoczątkowując przy tym rozwój choroby. Jak pisze Dr Deepak Chopra w swojej książce pt: „Zdrowie doskonałe” – Vata jest „królową” dosz i gdy ona jest w równowadze, pozostałe dosze również.
Witam,
z zainteresowaniem czytam wszystkie artykuly i tak jak wiele osob nie mam pewnosci czy na pewno moja diagnoza – ze jestem vata – jest sluszna.
Czy moglabym prosic o namiary na jakiegos specjaliste? Jestem z Wroclawia, ale jesli nie ma takiej osoby na Dolnym Śląsku to chetnie wybiore sie na wizyte w innym rejonie Polski.
Pozdrawiam serdecznie i z gory dziekuje!
Wiesz, testy które robimy samemu, dają nam pewien orientacyjny obraz tego kim jesteśmy, jakikm typem. Tak naprawdę dopiero lekarz Ajurwedy, specjalista w tym zakresie, na podstawie różnych czynników wystawia diagnozę jakie jest Prakriti, Vrikriti.
A co do namiarów na specjalistę – w Orzechwie Morskim w połowie września będzie Dr Kamlesh – lekarz Ajurwedy. na maila Ci prześlę namiary.
pozdrawiam
Witam,
Wszystko wskazuje na to, że jestem typem vata. To wiąże się z tym, że nie powinnam jeść świeżych jabłek. Czy można je w jakiś sposób zrównoważyć, aby nie szkodziły? bardzo lubię jabłka, tym bardziej, że posiadam takie z własnego sadu, więc wolałabym ich nie wykluczać z diety. Zimą jem głównie musy jabłkowe, często doprawione cynamonem lub kardamonem. Problem tylko z tymi pysznymi świeżymi z których nie umiem zrezygnować …
Alicjo,
nikt Ci nie odpowiada więc może odpowiem ja 🙂
Możesz spokojnie jeść jabłka jeśli są pieczone lub gotowane. Z cynamonem, goździkami kardamonem, imbirem są super – a najlepiej jeszcze odrobiną masła ghee 🙂
Z surowymi jabłkami jest o tyle problem że najlepsze są jesienią, czyli w okresie gdy Vata i tak daje się w kość 🙂
Poza tym to nie jest tak że konasz w męczarniach po zjedzeniu jabłka. Ono po prostu jest dla Ciebie niekorzystne, a jeśli podążysz jedzeniową ścieżką ajurwedy to Twój organizm zacznie ci sam zwracać uwage na to co mu nie służy. Zdrowy organizm docenia że na codzień o niego dbasz i wybacza drobne grzechy. W moim przypadku lody 😀
Alicja, bardzo przepraszam za brak odpowiedzi. Gdzieś musiała mi umknąć, ponieważ zawsze odpowiadam na wiadomości.
burb ma rację. jabłka duszone, gotowane lub pieczone będą dobrym rozwiązaniem. A duszone jabłko na ghee z przyprawami jak kardamon i goździki zjedzone 30 minut po obiedzie są doskonałym zakończeniem posiłku.
pozdrawiam
Jestem typem Vata i od roku mam dosc duze problemy z trawieniem. Czy w Krakowie jest specjalista do ktorego mozna sie udac?Mysle o calkowitym wykluczeniu pszenicy i nabialu ale nie wiem czy to nie zbyt drastyczne rozwiazanie.
Dzieki
Witam, pani Agnieszko,
od trzech lat jestem na diecie prawie wegańskiej (jem miód, pyłek pszczeli i ostatnio ghee) i bezglutenowej. Z tego co czytałam wynika, że jestem typa vata. Co mam jeść by zniwelować nadmierną suchość skóry? Dziękuję i pozdrawiam.
Dzień dobry Ago,
Osoby z dominacją doszy vata mają więcej jakości suchości w ciele. Dieta wegetariańska (i podejrzewam tez że wegańska również) sprzyja większemu wysuszeniu. Może pomocne będą masaże abhyanga (olejowe), które możesz wykonać samemu. Użyj tłustego i ciężkiego oleju (najlepiej sezamowego, nierafinowanego, tłoczonego na zimno), podgrzej go w kąpieli wodnej i wmasuj w całe ciało.
Zwróć uwagę tez czy zjadasz za dużo strączków- ze względu na smak cierpki strączków oraz być może ostrych przypraw zwiększa się poziom wysuszenia ciała. Można wtedy dodawać więcej oleju do takich past, albo po prostu ograniczyć ich spożycie. Niektóre przyprawy mogą też wysuszać: przede wszystkim kurkuma, gorczyca czarna, chili czy w nadmiarze
suszony imbir.
Możesz zwiększyć ilość zup z warzyw m.in. słodkich (gotowana marchewka, pasternak, batat, por, brukiew, ew cukinia) – one są z natury „ciężkie”, „nawilżające”. Np. gotowany na parze batat z masłam/ ghee i solą jest przepyszny i fajnie będzie nawilżał. Podobnie zupa krem (bądź półkrem) z pora – genialny posiłek dla vaty
Pozdrawiam