Osoba typu pitta ma w sobie więcej lekkości, dużo gorąca oraz mniej wilgoci. U osoby z dominacją doszy kapha dominuje ciężkość, zimno oraz więcej wilgoci. Wspólną cechą obu typów jest wilgoć/oleistość, i to ona najczęściej ulega zaburzeniu, kiedy dochodzi do zwiększenia poziomu pitta i kapha. Zarówno u osób pitta jak i kapha brak żywiołu powietrza i eteru, co ma duże znaczenie przy wyborze równoważących produktów.
Osoby o tej prakriti mogą mieć solidniejszą budowę ciała, bardziej wilgotną skórę twarzy i całego ciała oraz włosy, jak również dobre trawienie. Cieszą się również dobrym zdrowiem, dzięki zrównoważonej sile kapha (ojas) i mocnemu metabolizmowi pitta. Osoby te lubią aktywność fizyczną oraz dobrze znoszą zarówno upały jak i mocne chłody.
Jeśli chodzi o stronę emocjonalną, to osoby typu pitta-kapha są zrównoważone, inteligentne oraz odnoszą duże sukcesy zawodowe (ambitność doszy pitta oraz wytrwałość i solidność doszy kapha). Mogą natomiast mieć problem z akceptacją zewnętrznej krytyki i robieniem czegoś dla splendoru.
Kiedy dosze te ulegają zaburzeniu zwiększa się w ciele gorąco, wilgoć i ciężkość. Dlatego najlepszymi smakami na przywrócenie dobrego samopoczucia takiej osobie będzie dieta z przewagą produktów o smaku gorzkim i cierpkim. Smaki te składają się między innymi z żywiołu powietrza, który wprowadza do ciała więcej suchości i lekkości, równoważąc wilgoć i ciężkość omawianych dosz. Smaki te również mają działanie lekko wychładzające, co również ułatwia panowanie na typem pitta-kapha.
Osoby o podwójne prakriti pitta-kapha powinny ograniczyć produkty mocno rozgrzewające, czyli takie które są w smaku ostre, słone i kwaśne. Posiłki powinny być łagodnie doprawione z jednej strony by nie wzmóc gorącej pitta, ale z drugiej strony by pobudzić ciężką kapha. Smak słodki jest zbyt nawilżający i ciężki, by mógł być spożywany w dużej ilości. Podsumowując, najlepszymi smakami równoważącymi podwójne prakriti pitta-kapha są gorzki, cierpki oraz łagodnie ostry. Pozostałe smaki należy stosować z umiarem.
Mimo wszystko, warto zwracać uwagę na czynniki zewnętrzne jak pora roku czy ogólny stan samopoczucia. Latem kiedy dominuje pitta, warto przestrzegać diety równoważącej tę dosze czyli unikać rozgrzewającego jedzenia, a więc smaków ostrego, słonego i kwaśnego. Dopiero w 2 połowie lata lub pod jego koniec warto wprowadzać produkty bardziej rozgrzewające i osuszające zarazem, by łagodnie wejść w okres jesieni i zimy, gdy dosza kapha może się zwiększyć (np. podczas deszczowej jesieni). Pozwoli to uniknąć przeziębień i nadmiernego zawilgocenia organizmu. Kiedy natomiast przychodzi zima lub wiosna i na zewnątrz dominują wilgoć i ciężkość, dobrze skupić się na diecie równoważącej dosze kapha. Dobre będą produkty o smaku ostrym oraz gorzkim i cierpkim. Zachęcam również do przeczytania wpisu na temat 20 właściwości.
Zalecenia dietetyczne
- Znajdź czas na spokojny posiłek, jedz powoli i przeżuwaj dokładnie każdy kęs.
- Nie popijaj podczas posiłku, chyba że ciepłą wodę (w niewielkiej ilości). 30 minut po posiłku wypij herbatę z kopru włoskiego lub nasion kolendry.
- Unikaj gorącego jedzenia i picia latem (lub kiedy na dworze panują wysokie temperatury), a zimnego i nawilżającego zimna i wiosną (lub kiedy na dworze pada i jest duża wilgotność).
- Przestrzegaj zasad niełączenia ze sobą niektórych pokarmów, np. owoce zjadaj jako osobny posiłek, nie łącz ich z innymi owocami (sałatka owocowa i smoothie odpada), warzywami (smoothie warzywno owocowe odpada) ani żadnym innym pokarmem (koktajl owocowy z jogurtem itp).
- Korzystaj z tabeli z substancjami łagodzącymi działanie niektórych składników, jak np. cynamon do jabłka, lub kardamon do kawy itp.
- Nie podjadaj miedzy posiłkami żadnych orzeszków, owoców, marchewek czy bakalii. To wszystko zaburzy proces trawienia.
- Najlepsze smaki to gorzki, cierpki i lekko ostry, natomiast słony i słodki i kwaśny spożywaj w mniejszej ilości. Najbardziej zaburzającymi smakami będą słodki i kwaśny, dlatego stosuj je z umiarem.
PRODUKTY RÓWNOWAŻĄCE OSOBY TYPU PITTA-KAPHA (*)
Warzywa najlepiej równoważące pitte i kaphe, zwłaszcza warzywa zielone i liściaste. Latem można sobie pozwolić na surowe warzywa, ale zimą czy wiosną lepiej gotować.
| Często: | kiełki lucerny, szparagi, karczochy, kiełki fasoli, słodka papryka, przepękla ogórkowata, brokuły, brukselka, kapusta, seler, kalafior, świeża kolendra, cebula surowa, rzeżucha, zielona fasolka, zielona papryka, jarmuż, sałata, zielone warzywa liściaste, grzyby, groszek zielony i słodki, dynia, pietruszka, kiełki słonecznika, groszek pachnący, rzepa, wodorosty |
| Rzadko: | buraki, kukurydza, marchew, ogórek, czosnek gotowany, pory, ziemniaki, szpinak, bataty, nać gorczycy, okra, dynia piżmowa, bakłażan |
| Unikać: | Awokado, chili, karczoch jerozolimski (topinambur), rzodkiew, przecier pomidorowy, dynia zwyczajna i olbrzymia |
Warzywa strączkowe są suche, wychładzające, ciężkie. Spożywać z umiarem, a dla ułatwienia trawienia należy je moczyć i dobrze doprawić. W przypadku słabego trawienia, należy unikać strączków lub jeść minimalną ilość, np. 1 łyżka dalu do posiłku.
| Często: | fasola mung, tofu, ale również fasola: adzuki, fava, zwykła (kidney), lima, navy, pinto, groszek łuskany |
| Rzadko: | najlepsze w niewielkich ilościach soja, czarna fasolka |
| Unikać: | Ciecierzyca, soczewica, tempeh |
Owoce są lekkie i działają wychładzająco, zwłaszcza latem. W duże ilości mogą nasilić kapha, dlatego lepsze będą w formie suszonej. Mimo wszystko nie należy pomijać świeżych owoców.
| Często: | jabłka, borówki, żurawina, cytryna, limonki, granaty |
| Rzadko: | morele, jeżyny, melony cantalupe, czereśnie, grejpfruty, jojoba, arbuz, brzoskwinie, nektarynki, pomarańcze, gruszki, persymona, słodki ananas, słodkie śliwki, maliny, mandarynki |
| Unikać: | Daktyle, figi, winogrona, mango, papaja, ananas kwasny, kwaśne śliwki, truskawki |
Zboża najlepsze będą gotowane ziarna, lub w postaci chleba na drożdżach.
| Często: | jęczmień, produkty z mąki kukurydzianej (oprócz płatków), ryż basmati, żyto |
| Rzadko: | amarantus, ryż brązowy, komosa ryżowa, proso (kasza jaglana) |
| Unikać: | Gryka, owies, pszenica, biały, lepki ryż |
Nabiał najlepiej spożywać surowe lub organiczne produkty nabiałów
| Często: | mleko chude z przyprawami pikantnymi jak imbir, kardamon, |
| Rzadko: | ghee, mleko kozie, jogurty naturalne domowe |
| Unikać: | Masło, maślanka, sery żółte, sery topione, kwaśna śmietana, sery białe, jogurty, kefir, lody, mleko |
Mięso
| Często: | żadne |
| Rzadko: | kurczak, jajka, indyk, ryby słodkowodne |
| Unikać: | Wołowina, kaczka, żółtka jaj, jagnięcina, wieprzowina, owoce morza, dziczyzna |
Orzechy i nasiona – orzechy są ciężkie, tłuste, rozgrzewające więc nasilą obie dosze. Najlepsze będą nasiona.
| Często: | nasiona dyni, nasiona słonecznika |
| Rzadko: | orzechy laskowe, orzeszki piniowe, nasiona sezamu |
| Unikać: | Migdały, orzechy brazylijskie, nerkowca, kokosowe, makadamia, ziemne, pekane, włoskie, pistacje, nasiona lotosu. |
Tłuszcze mają naturę zarówno pitta jak i kapha, a więc są tłuste i ciężkie, dlatego powinno się je spożywać w małej ilości. Najlepsze oleje lekkie lekko wychładzające i osuszające
| Często: | canola, kukurydziany, sojowy, słonecznikowy |
| Rzadko: | krokoszowy |
| Unikać: | Olej migdałowy, z awokado, rycynowy, kokosowy, lniany, gorczycowy, z orzechów ziemnych, sezamowy, smalec. |
Substancje słodzące – unikać białego cukru
| Często: | stewia |
| Rzadko: | Świeży miód (nie starszy niż 6 miesięcy) |
| Unikać: | Cukier biały, brązowy, daktylowy, gronowy, dekstroza, fruktoza, syrop klonowy, ryżowy, melasa, maltoza |
Przyprawy ułatwiają trawienie i wchłanianie, poprawiają smak potrawy. Potrawy zalecane są bardziej wychładzające, mniej ostre i rozgrzewające.
| Często: | kardamon, kocimiętka, rumianek, nasiona kolendry, kmin, liście curry, koper włoski, cukrownica trójlistna, mięta pieprzowa, szafran, mięta zielona, kurkuma, bazylia, koper |
| Rzadko: | ziele angielskie, anyż, liść laurowy, kminek, kozieradka, imbir (świeży), hyzop, oregano, papryka, nasiona maku, rozmaryn, szałwia, anyż gwiazdkowy, estragon, tymianek |
| Unikać: | Asafetyda, czarny pieprz, tatarak, pieprz kajeński, nasiona selera (ajwan), cynamon, goździki, surowy czosnek, imbir suszony, chrzan, ostra odmiana gorczycy, majeranek, gałka muszkatołowa, sól |
Napoje w temperaturze pokojowej lub cieplejsze, nigdy zimne ani gazowane.
| Często: | soki z zielonych warzyw, herbatka z rumianku i mięty, herbatki z pikantnymi przyprawami wymienionymi w punkcie „najlepsze”, woda z cytryną |
| Rzadko: | naturalnie gazowane napoje, soki bez dodatku cukru |
| Unikać: | Czarna herbata, kawa, alkohol, słodkie napoje, słodkie soki owocowe, słodkie napoje gazowane, herbatki o ostrym smaku. |
Dodatki i inne
| Często: | żadne |
| Rzadko: | chleb świętojański (z dodatkiem odpowiednich substancji słodzących), unikać ketchup, czekolada, ocet, majonez |
| Unikać: | Keczup, czekolada, ocet, majonez |
(*) – w oparciu o książkę D. Frawleya, S. Ranade “Ajurweda medycyną natury”.
Witam Pani Agnieszko mam pytanie dotyczące tej konstytucji. Czy jest ona równoważna z pitta-kapha? Bo według wielu testów dominująca jest pitta, a nie na odwrót. Pozdrawiam
Dzie pani prowadzi zajecia w nowej hucie i kiedy
Prowadzę zajęcia na ul. Grzegórzeckiej 12/8a, we środy o 20.00 – 22.00
Jest to grupa zaawansowana.
pozdrawiam
Witam serdecznie Pani Agnieszko. Mam zagwozdkę. W teście na prakriti wyszło mi, że jestem pitta-vata natomiast mam problem co najpierw należy równoważyć: sucha skóra (vata) ale wilgotne dłonie i stopy (kapha? wilgoć). Wewnętrzny niepokój (vata) jak i ogólne rozleniwienie (kapha). Niektóre twierdzenia stoją w opozycji (np vata nie powinna jeść np sałatek, ale jako kapha czg pitta już tak). Pogubiłam się, proszę serdecznie o pomoc.
Pozdrawiam cieplutko
Dzień dobry,
przepraszam, że tak późno odpisuję.
Często zaburzonych jest więcej niż jedna dosza. Czasami dosza zaburzona jest taka sama jak określająca nasze prakriti (np. prakriti vata i zaburzona jest dosza vata). Czasami zaburzona dosza różni się od prakriti. Wtedy trudniej określić z czym pracować
Trzeba przyjrzeć się sobie i zobaczyć co przeważa i najmocniej zakłóca funkcjonowanie. I zacząć od równoważenia włąśnie tego. Niepokój i suchość skóry sugeruje na Vate, dlatego zaczęłabym od zrównoważenia tej doszy: ciepłe i gotowane posiłki, ciepłe napoje (większość ziół w tym zielona herbata wysusza, dlatego odstawiła bym wszelkie oczyszczające herbatki, kurkumę [można naprawdę z rzadka w małych ilościach] ), wczesne pory snu, czas dla siebie w ciągu dnia, ćwiczenia oddechowe i ogólnie dieta równoważąca vate z uwzględnieniem żeby nie była abyt ostra, bo za dużo kwasu, słonego smaku i ostrego zaburzy pitta. Ale żeby rozgrzać vate nie zaburzając pitty dobre będą produkty o smaku umiarkowanie kwaśnym. Można ten smak równoważyć mlekiem kokosowym
Często zaburzenie jednej doszy powoduje zaburzenia na poziomie innych dosz. Dlatego np. zaburzona vata, która ma powiązanie z układem nerwowym, może powodować wilgotność dłoni – na tle nerwowym. Ale może być i tak, że zjada pani za dużo produktów śluzotwórczych jak sery białe, jogurty, serki słodki, sery zółte, lody, słodycze. Proszę sobie to zaobserwować w diecie i ew zmniejszyć o połowę spożywanie tych produktów.
Dzień dobry,
Chciałam zapytać, czy rzeczywiście tak jest, że w okresach chłodniejszych powinniśmy bardziej równoważyć kaphę, a w cieplejszych pittę?
Tak.
W okresie deszczowym i zimnym jak np koniec zimy i początek wiosny wzrasta dosza kapha a wraz z nią takie właściwości jak zimny, wilgotny, cieżki. W okresie później wiosny i letnim wzrasta dosza pitta a w raz z nią właściwości gorąca. W okresie jesiennym i wczesną zimą wzrasta dosza vata, a w raz z nią takie cechy jak zimno, suchość. W związku z tym, kiedy nadchodzi jakaś pora roku, dominująca w nim dosza-rośnie. Dlatego by nie dochodziło do zaburzenia dobrze uwzględnić w diecie pokarm, który zrównoważy ewentualny nadmiar tej doszy.
Dzień dobry, karczochy należy jeść czy nie? Bo są w tabeli “często” oraz “unikać”
dzień dobry,
Już precyzuję, bo widzę, że zjadło drugą część nazwy 🙂
“często” jeść karczochy (zwyczajne), ale “unikać” karczochów jerozolimskich czyli topinamburu.
Pozdrawiam i dzięki za zwrócenie uwagi 🙂